تاثیر بر غدد جنسی (ناباروری و آتروفی بیضه)

تاثیر بر غدد جنسی (ناباروری و آتروفی بیضه) بدن انسان طوری آفریده شده است که بسیار صرفه جو عمل می کند ضمن آن که شرایط فیزیولوژیک بدن همیشه ترجیح میدهد شرایط هورمونی خود را در سطح متعادل حفظ کند، این جملات به این معنا می باشند که وقتی ماده ای که از طریق غدد داخلی ترشح میشود به طور مصنوعی وارد بدن شود، بدن فرد عملا نیازی به فعالیت آن غده نمیبیند و غده مذکور از تولید و ترشح هورمون خودداری میکند، به یاد داشته باشید اگر ماده ای که به طور طبیعی در بدن ترشح میشود برای فواصل متمادی و طولانی از یک عامل مصنوعی (خارجی) وارد بدن شود، غده مترشحه آن هورمون به مرور دچار آتروفی(کوچک شدن) میشود و عملا کارآیی خود را از دست میدهد. در واقع مکانیسمی که باعث توقف فعالیت غدد جنسی میشود بدین شکل است که به محض این که هیپوتالاموس مقداری زیادی استروئید جنسی را در خون شناسایی کند فرمان توقف GnRH (هورمون آزاد کننده گنادوتروپین ها) را صادر میکند با توقف عمل GnRH هورمون محرک فولیکولی (2FSH) و هورمون لوتئینه کننده (LH3) عملاً دیگر از هیپوفیز پیشین ترشح نمیشوند. FSH تحریک اسپرم سازی را در مردان برعهده دارد و LH فرآیند ساخت تستوسترون را دنبال میکند لذا کم شدن ترشح این دو هورمون باعث عدم فعالیت بیضه میشود که اگر این مسئله برای دوره های طولانی رخ دهد، مغز عملا دستور توقف کامل GnRH را صادر میکند که پیامد آن آتروفی بیضه و در نتیجه ناباروری دائم استفاده کننده میباشد که گاهی بازگشت به روال طبیعی میتواند غیر ممکن یا بسیار زمان بر و سخت باشد در هر صورت برای رفع آن و بازگشت فعالیت طبیعی بیضه ها فرد باید به مصرف داروهایی از قبيل HCG و کلومیفن روی آورد که در بخش های بعدی به تفصیل به توضیح آن می پردازیم. لازم به ذکر است که آن دسته از استروئیدهایی که استروژن زایی بالایی دارند و عملا در مدت زمانی کوتاه، میزان تستوسترون خون را به طور غیر معمول زیاد میکنند به تسریع هر چه بیشتر عارضه فوق کمک میکنند زیرا استروژن به عنوان یک مهار کننده تولید تستوسترون وارد عمل میشود لذا اگر از آتروفی بیضه و عواقب آن بر حذر می باشید، استفاده از چنین استروئیدهایی را از برنامه مصرفی خود حذف یا به حداقل دوز مصرف برسانید.

مراقبت و پاکسازی پس از دوره :

HCG گنادوتروپین جفتی (انسانی):

داروهای استروئیدی باعث توقف چرخه تولید طبیعی تستوسترون در بدن می شوند که پس از ترک مصرف دارو نیاز به تحریک ساخت تسوسترون طبیعی در بدن در دوره های سنگین استروئیدی الزامی میباشد، از جمله داروهای مرتفع کننده این مسئله میتوان به HCG اشاره نمود این دارو  که در دوز های ۵۰۰۰ میلی گرم و ۱۵۰۰ میلی گرم ارائه شده است، اغلب در خانمها و برای القاء تخمک گذاری تجویز می شود در آقایان باعث تولید تستوسترون در بیضه میشود، در واقع تاثیر HCG اغلب همانند هورمون لوتئینه کننده (LH) میباشد.

کلومیفن سیترات (کلوماید):

کلومیفن عمدتا دارای اثرات ضد استروژنی بوده و بعضا خواص استروژنی نیز دارد و بر روی هر دو عامل LH و FSH موثر است اما بیشتر تاثیر خود را بر روی هورمون محرک فولیکولی (FSH) متمرکز می کند، لذا در ساخت تکامل اسپرم در آقایان نقش دارد. در واقع کلومیفن برای درمان ناباروری ناشی از کاهش یا فقدان تخمک گذاری در زنان و نیز ناباروری مردانی که تولید اسپرم در آنها کافی نیست به کار برده میشود که میتواند در ترکیب با HCG مورد استفاده قرار بگیرد.

تریبولوس (خارخسک):

این گیاه که ماده اصلی تشکیل دهنده برخی داروهای درمان ناباروری می باشد باعث تحریک اسپرماتوژنز شده و با تاثیر بر روی سلولهای سرتولی موجب افزایش تولید اسپرم و افزایش میزان تستوسترون می شود، البته نشان داده شده است کارایی این گیاه در مواقعی که هورمونهای جنسی فرد نامتوازن بوده یا تستوسترون کاهش یافته باشد با کنش آنزیمی به بهبود تولید اسپرم و تستوسترون می انجامد، هر چند آثار آن قابل قیاس با دو داروی شیمیایی یاد شده نیست، اما از دیدگاه تبعات دارو به طور قابل توجهی عوارض کمتری از داروهای شیمیائی از خود بر جایمی گذارد.

مهار کننده های استروژن :

سیتادرین، سیکلوفنیل، پروویرون، تاموکسیفن، آریمیدیکس، ناسترازول، دانازول